Fahrettin KANAT

09-02-2022 08:21

A⁺ A^-

Sıkça karşılaştığım bir soru vardı hafızamda; “Diyarbakır’ın kurtuluş günü neden yok’’

Olayın uzağında olanlar, ya da inceleme olanağı bulamayanların verdiği en kısa ve kolay yanıt; Diyarbakır işgal edilmemiş ki..

Gerçek olay bu kadar basit değil.

Diyarbakır’ın işgal görmediği doğru. Ama bu yanıtın içinden “Diyarbakır kurtuluş savaşının içinde olmamıştır.” Anlamını çıkarmak yanlış…

Diyarbakır elbette ve elbette Kurtuluş Savaşı’nın hep içinde olmuştur.

Hatta denilebilir ki, Kurtuluş Savaşı’nın temeli Diyarbakır’da, Silvan ilçesinde atılmıştır. Ve Bitlis, Muş, Kulp cephelerindeki savaşlar da Anadolu’nun kurtuluşunun ilk ZAFERLERİDİR..

Mirliva (General) Mustafa Kemal’in 16. Kolordu Komutanı olarak 27 Mart 1916 tarihinde Diyarbakır’a gelişi ile başlar bu hadise.

kolordu’nun görevi; Erzurum başta olmak üzere Doğu Anadolu’nun önemli bir bölümünü işgal eden Rus birliklerinin Güneydoğu’ya sarkmalarını önlemek, ardında da işgalci güçleri bölgede kovmaktı. Önce Diyarbakır’a ardından Silvan’a taşınan 16. Kolordu bölgenin çeşitli yerlerinde açılan cephelerde başarılı savaşlar vererek, gerçekten de işgalci Rus güçlerinin Güneydoğu’ya sarkmaları önlendi. 7 Ağustos 1916 günü Muş, bir gün sonra’da Bitlis düşman işgalinden kurtuldu. Yine aynı ay içinde Çabakçur’da (Bingöl) şiddetli çarpışmalar sonrasında Rusların o cephedeki ilerlemeleri de durdurulmuş oldu.

Rus ordularına karşı en şiddetli savaşlar Kul’un Şen Yaylası ile Kozma Dağı’nda oldu. Bu savaşta 6500 kişinin öldüğü belirtilir.

Mustafa Kemal Paşa’nın Diyarbakır’da, Silvan’da, Kulp’ta, Hazro’da bulunduğu dönemlere ait çok ilginç anıları vardır.

Bunlardan biri hayli anlamlıdır.

Mustafa Kemal Paşa Hazro’da Mehmet beye, (Budak) misafir olduğu bir gün düşünceli gözlerle karşıdaki dağa bakıp sorar.

“Mehmet Bey, bir gün buralara gelmeye mecbur olursam bu dağlar beni saklar mı?..

Bu soruyu sorduğunda, Mustafa Kemal Paşa’nın kafasından acaba neler geçiyordu.

Kim bilir?...