Arbedaş, cigerhane…

Bir zamanlar Diyarbakır sur içinden ibaret, küçük bir şehirdi. Bu kadim şehirde yaşayan insanların çoğu kıt kanaat geçinirlerdi. Çoğu zaman insanlar yırtılan pantolonlarına ve çoraplarına yama yaparlardı. Hatta gömlekleri yıprandığı zaman, gömleğin yakasını değiştirir, bir müddet daha giymeye devam ederlerdi. Çoğu evlerde içme suyu ve elektrik yoktu. Evlerde bulunan kuyulardan su ihtiyacı temin edilirdi.

Bundan 30 yıl öncesine kadar ülkemize cep telefonu da gelmemişti. Türkiye, sabit telefon dışındaki ilk telefon deneyimini, 1991 senesinde 1G teknolojisini temsil eden araç telefonları ile yaşadı. 3 sene sonra; 23 Şubat 1994 tarihinde dönemin Başbakanı Tansu Çiller, dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'i aramasıyla Türkiye tarihinde ilk defa cep telefonu ile görüşme yapılmış oldu ... 1994 yılına kadar sadece ev ve işyerlerinde sabit telefonlar vardı. O telefonlardan sadece şehir içi görüşmeler yapılırdı. Şehirlerarası görüşme yapmak için PTT’ye haber verip, sıra almak gerekiyordu. Şehir dışında birisiyle görüşmek için saatlerce beklemek gerekiyordu.

…Ve genellikle ucuz olduğu için gıda olarak ciğer tüketirlerdi. Çünkü, diğer kebaplar pahalı olduğu için fakirin yemeği ciğer kebabıydı. Salahane denilen hayvanların kesim yerlerinde ciğerler, demir askılıklarda günlerce asılı dururdu. Ve çoğu zaman satılmaz, askıda günlerce kalır, sonunda sokak kedilerine yem olurdu. Tabi bu anlattığım yaklaşık çeyrek asır önceydi. Fakirin en ucuz yemeği olan ciğer kebabı, şimdilerde artık zengin sofralarının baş köşesini süsleyen, ana yemeklerden biri oldu. İşin garibi ciğer yemenin saati yok. Sabahın erken saatlerinden, akşamın geç saatlerine kadar ciğer kebabı ocak başlarında büyük bir iştahla yeniliyor. Yani isteyen, istediği saatte ciğer kebabını mideye indirebiliyor.

YİRMİ TON CİĞER

Dün gazetede bir haber okudum. Geçtiğimiz 9 günlük kurban bayramı tatilinde şehrimizde 20 ton ciğer tüketildiğini yazıyordu. Evet yanlış okumadınız!.. 20 ton ciğer. Bunu 9 güne bölersek aşağı yukarı günlük tüketimin 2 tondan fazla olduğu anlaşılıyor.

Hakikaten müthiş bir rakam. Bu kadar hayvan kesiminin Diyarbakır’da olması imkânsız. Dolayısiyle civar il ve ilçelerden her gün kamyonlar üzerinde tonlarca ciğer şehrimize geliyor.

Gerçekten son yıllarda şehrimizde bir ciğer kebabı modası almış başını gidiyor. Üstelik ciğer kebabının patenti alınarak, Diyarbakır’a ait olduğu da tescillendi. Özellikle il dışından gelen misafirler mutlaka bu ciğer kebabının tadına bakmadan gitmiyor.

CİĞERİN FAYDALARI

Ciğer içerisinde bulunan etken maddeler insan sağlığı üzerinde birçok olumlu etkiye sahiptir.

Ciğer tam bir demir kaynağı ve B12 vitamini zenginidir. Bu sayede birçok rahatsızlığın önüne geçmektedir. B12 vitamini bakımından zengin olan ciğer otu, kırmızı kan hücresi oluşumuna yardımcı olur. Aynı zamanda karaciğerin daha sağlıklı çalışmasına etki eder.

B vitamini bakımından zengin olması sayesinde vücudun sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.

- Bağışıklık sistemini destekler ve birçok rahatsızlığın önüne geçer.

- Kan hücrelerinin sentezlenmesini sağlar.

- Genlerin düzenlenmesine yardımcı olur. Özellikle Kuzu ciğeri kalp ve damar hastalıkları riskini azaltır. Aynı zamanda vücudun ihtiyaç duyduğu birçok vitamini barındıran ciğerin, bir çok faydaları var.

- Ancak, ciğere olan talebin her gün katlanarak artması, fiyatının da artmasına sebep oldu. Dolayısı ile bir zamanlar fakirin yemeği olan ciğer, artık zengin mutfağına girmiş durumda.Çünkü dört kişilik bir ailenin ciğer sefası yaklaşık 600 TL’yi buluyor.. Buna rağmen insanlarımız ciğer kebabından vazgeçmiyor. Arada bir de olsa, bu lezzetin tadına varmak için ciğercilere koşuyor. Ve tonlarca ciğer tüketicisiyle buluşuyor.

- Hani eski bir Diyarbakır türküsü vardı. ‘Arbedaş Direkhane…Ortası Kumarhane…Bu iş böyle giderse sonumuz tımarhane’ …diye..

- Bu türkünün yeni versiyonu Arbedaş Cigerhane olarak değiştirildi.

- Çünkü Arbedaş’ta direkhane kalmadı. Onun yerini cigerhaneler aldı.

- Ne diyelim, pardon ne yiyelim?…

- Sur içinde ciğer tabii..

- Özellikle, bulabilirsek kuzu ciğeri elbette.

- AFİYET OLSUN….