Türkiye'de nüfus artış hızındaki dramatik düşüş, yetkilileri alarma geçirdi. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın yaptığı çarpıcı açıklamalar ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “felaket” olarak nitelendirdiği doğurganlık oranlarındaki düşüş, Türkiye’nin geleceğine dair önemli endişeleri gündeme taşıdı. Göktaş, canlı yayında yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin nüfusunu yenileyemez hale geldiğini belirterek “Askere gönderecek genç bulamayabiliriz” uyarısında bulundu.
Nüfusun Yenilenme Eşiğinin Altında: Türkiye Yaşlanıyor
Bakan Göktaş, katıldığı CNN Türk yayınında doğurganlık oranının 1.51’e gerilediğini, bu oranın nüfusun kendini yenileme düzeyi olan 2.1’in çok altında kaldığını açıkladı. “Bugün alarm seviyesindeyiz” diyen Göktaş, Türkiye'nin nüfusunun yaşlandığını ve 2050 itibariyle azalmaya başlayacağını ifade etti.
Göktaş’ın açıklamalarına göre, 65 yaş üstü nüfus yüzde 10’u geçmiş durumda. Bu da hem sağlık hem de sosyal güvenlik sistemlerini zorlayacak bir demografik dönüşüm anlamına geliyor. Göktaş, “Çocuk sayımız azalıyor ama yaşlı ve bakıma muhtaç nüfus artıyor. Sosyal hizmet yapımız değişmek zorunda kalacak, işgücü piyasasında ciddi sorunlar yaşanabilir,” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da daha önce defalarca bu konuda uyarılarda bulunmuş, düşük doğurganlık oranlarını “varoluşsal bir tehdit” ve “felaket” olarak tanımlamıştı.
Nüfus Krizine Karşı Devlet Destekleri: Evlilik Kredisi ve Doğum Yardımı
Demografik daralmanın önüne geçmek için hükümet, çeşitli destek mekanizmaları geliştiriyor. Bunların başında 150 bin TL tutarındaki "Evlilik Kredisi" geliyor. Aile ve Gençlik Fonu kapsamında verilen bu kredi, ilk kez evlenecek 18-29 yaş arası gençlere sağlanıyor. İlk olarak deprem bölgesindeki illerde başlatılan uygulamaya, bugüne kadar 91 bin 129 çift başvuruda bulundu.
Doğum oranlarını artırmaya yönelik başka bir teşvik ise güncellenen doğum destek sistemi. Bu sistem kapsamında:
-
İlk çocuk için 5 bin TL tek seferlik destek,
-
İkinci çocuk için ayda 1500 TL (çocuk 5 yaşına gelene kadar),
-
Üçüncü çocuk için ise ayda 5 bin TL destek sağlanacak.
Toplamda 169 bin 921 ailenin bu destek programına başvurduğu bildirildi. İlk ödemelerin Mayıs ayında yapılacağı açıklandı.
Sosyal ve Ekonomik Teşvikler: Beyaz Eşyadan Tren Biletine
Evlenmeleri teşvik etmek amacıyla sadece nakdi desteklerle sınırlı kalmayan Bakanlık, ulaşım ve tüketim alanlarında da bazı kolaylıklar sağladı:
-
Yeni evli çiftlere TCDD şehirler arası yolculuklarda %50 indirim,
-
THY'den aynı soyadını taşıyan 3-9 kişilik ailelere %15 indirim,
-
Bazı firmalarla yapılan protokoller kapsamında beyaz eşyalarda %10 ila %40 indirim,
-
Arnavutköy Belediyesi evlenen çiftlere 30 bin TL nakit desteği,
-
Gaziantep Belediyesi 41 yıllık evli çiftleri umreye gönderiyor,
-
Emirdağ Belediyesi ücretsiz düğün salonu tahsis ediyor.
Bir Göç Hikayesinden Bakanlığa: Mahinur Özdemir Göktaş'ın İlham Veren Yolculuğu
Belçika’da doğan ve Avrupa’nın ilk başörtülü milletvekili olarak tarihe geçen Mahinur Özdemir Göktaş, kişisel hikayesiyle de dikkat çekiyor. Dedesi 1969 yılında Afyonkarahisar’ın Emirdağ ilçesinden Belçika’ya göç etmiş. Kasiyerlikten Belçika’da milletvekilliğine, ardından Türkiye’de büyükelçilik görevine ve bugün Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na uzanan hayat öyküsü, göçmen Türk toplumunun başarılarını da temsil ediyor.
2015 yılında Ermeni iddialarını tanımadığı için partisinden ihraç edilen Göktaş, “Ben değerlerim için dik durdum” diyerek bağımsız olarak görevine dört yıl daha devam etmiş. Avrupa’daki başörtüsü karşıtlığıyla da mücadele etmiş, ölüm tehditleri almasına rağmen geri adım atmamış.
Kadının Temsili ve Hak Mücadelesi: "Bu Ülkede Artık Kadınlar Güçlü"
Göktaş’ın açıklamalarında dikkat çeken bir diğer nokta ise Türkiye’de kadınların kamusal alandaki artan temsili. 2002’de %4.9 olan kadın milletvekili oranının bugün %20’ye yaklaştığını belirten Bakan, aynı zamanda ilk başörtülü büyükelçi, vali ve üst düzey bürokrat atamalarının bu dönemde gerçekleştiğine dikkat çekti. Kadın büyükelçi oranı da %27’ye yükseldi.
Geleceğe Dair Alarm Zilleri
Tüm bu gelişmelere rağmen Türkiye’nin karşı karşıya olduğu nüfus daralması sorunu derinleşmeye devam ediyor. Doğurganlık hızındaki düşüş, sadece demografik bir sorun değil; aynı zamanda ekonomik büyüme, savunma gücü, sosyal güvenlik ve sağlık sistemleri için de büyük bir tehdit.
Türkiye bu tehdide karşı çeşitli politika adımları atsa da uzmanlara göre bu tür desteklerin yanı sıra, kadının iş gücüne katılımını, çocuk bakım sistemlerini ve çalışma hayatı-aile dengesini bütünsel biçimde destekleyen politikaların hayata geçirilmesi gerekiyor.