TRT REPERTUARI ve KİMİ YANLIŞLIKLAR-2
- 22-03-2018 07:05
Opera, bale olmak üzere birçok sanat kolunun kendisince önemi vardır. Devletin uzun zamandır para akıttığı tiyatro misali, benimsenmediği için kendi ayakları üzerinde duramayan bu sanat alanlarında ustalaşan kimi isimlerin kalkıp halkı eleştirmesi, sanattan anlamazlıkla suçlaması düşünülemez.
Uluslararası müzik ve dans kongresinde bildiri sunarken alaylı-mektepli tartışmasının yaşandığı dost meclisinde, hangimizin ailesinin son yüzyılda şehirde yaşamış olduğu sorduk. Cevapta herkesin nihayetinde köyden, ilçeden sonradan şehre geldiğini öğrendik.
Saraylarda icrâ edilen müzikle dansın halkça benimsenmesine gerek olmadığını, dar çerçevede bunun devam ettiğini ifade ettik. Avrupa yerine devletlerarası karşılaştırmanın yapılması gerektiğini söyledik. Eğer Türkiye ve Avrupa arasında müzikte karşılaştırma yapılacaksa yanlışlığın baştan başladığını belirttik. Osmanlı ve Avrupa, dönemine göre karşılaştırılabilir. Günümüzde musıkîde Türkiye ve Avrupa karşılaştırılmasının akla ziyan olduğunu, bir devletle devletlerin oluşturduğu kıtanın karşılaştırılmasının özünde Osmanlı ve Avrupa’nın olduğunu, sık sık bunu dile getirenlerin katiline âşık maktulü çağrıştırdığını dilimiz döndüğü oranda ifade ettik.
Söz uzayınca meramdan uzaklaşma gerçekleşir. Musıkî hakkında söylenecek çok itiraz vardır. TRT Repertuarı ile başlayıp, Batı Musıkîsine düşman kesildik.
Acaba bizim diyebileceğimiz halk musıkîsi sağlam temeller üzerine kurulmuş mudur, kimi zevatın, kurumun nazarında?
Bunu sabit, itiraz kabul etmeyen iki eserle tekrar gündeme getirelim ki bu yazımızda muradın ne olduğu iyi anlaşılsın.
Diyarbakır’dan derlenen Bahçede Yeşil Hıyar’ı, “Bahçede Yeşil Çınar” haline getiren TRT, nedense, “Evli Beden kuş pini / Oldum kızlar düşkünü / Baş açık yalın ayak / Yola düştüm kış günü” ile başlayan türküyü değiştirmeyi düşünmemiştir.
Bahçede-EsfelBahçeleri’nde- gözleriyle konuşan gençlerin edeb ve terbiye içinde duygularını ifade eden esere sansür uygulayanlar, eserin geçtiği şehri bilmediklerinden dolayı Hıyar’ı Çınar’a çevirmeleri ne anlam-mana taşır?
TRT REPERTUARI ve KİMİ YANLIŞLIKLAR-3
Bu eserin manilerden türküye çevrildiğini ifade ederek, değişimin yapıldığı dörtlüğü sunalım:
Bahçede yeşil hıyar
Boyun boyuma uyar
Ben seni gizli sevdim
Bilmedim âlem duyar
Saf-temiz, edepli sevdanın buram buram hasret koktuğu bu dörtlükteki manin yapısın gereği söylenilen doldurma dizelere tahammül etmeyenler, hıyar’ı, çınar yaptıkları zaman eserin otantikliği kaybolmaz mı?
Evli Beden’in Diyarbekir Kalesi’nin ihtişam açısından en önemli burçlarından biri olduğunu dile getirelim. Bu burç, figürlerle kuşak yazısı ile şehrin askerî savunmasının şah eseridir. Birinci- ikinci dünya savaşı döneminde evsizlere barınak olmuştur. Öncesinde askerî depo olarak kullanılmış, şehrin gözetleme ve savunma merkezlerinden biridir.
Bir dönem dörtlükten anlam çıkaranların bildiği manada, bu burç ahlâkdışı amaçlarla kullanılmıştır:
Evli Beden kuş pini
Oldum kızlar düşkünü
Baş açık yalın ayak
Yola düştüm kış günü
Bu söylenenleri dinleyip alkış tutanlar, sözlerin manasını bilmekten uzaksa, bir kurumun, TRT’nin repertuarında bu eser (!) yer alıyorsa, ne demeli?
TRT, repertuarına eser alıyorsa, eser kabul ediyorsa, bu eserler anonim ise hikâyesini de istemelidir. Amacımız kurumu yıpratmak değildir, asla. Yapılan hatanın telafisini sağlamaktır.
TRT Repertuarı’nın tekrar gözden geçirilmesine ihtiyaç vardır. Kimi iller arasında sürtüşmelerin, gönül kırıklıklarının oluşumuna sebebiyet veren “Bu bizim eserimizdir, filan il bizden çalmış.” kavgalarına son verilmelidir.
Dahası halk musıkîsi üzerine söylenecek çok söz vardır, ehli olan dinlese.
Musıkîde tasavvufî eda neden yok?
Musıkîmizinmenb’âı nedir? Bu kaynaklar nedir? Siz, sesi-yorumu güzel insanların, sanat ehlinin kalmadığını saklamanın eza verici durum olduğunu bilmez misiniz?
Münir Nureddin’i, Sadeddin Kaynak’ı, Hafız Burhan’ı bilir misiniz?
Neysiz, Udsuz, Santursuz, kanunsuz musıkî yerine metalik sesler insanın ruhuna ne verebilir?
Sanattan yana konuşursanız, önce yüzyılların musıkîsini öğrenin, sonra sanatın ne olduğunu bilin, halk musıkîsinin değerleriyle tanışın.
İstediğiniz musıkîyiicrâ edin.
Bizde halen yüzlerce plâk var. Ben, unuttuğunuz pikaptan dinlerim, eserleri.
Söyletmeyin, bizi!..
