Tarihteki Nehirler - (Fahrettin Kanat'ın Yazısı)
- 11-04-2023 07:17
Mezopotamya, insanlığın kökü, başlangıç noktası: İlk uygarlıkların kurulduğu, mağaralara ilk resimlerin yapıldığı, ilk kil tabletlere yazıların yazıldığı; İlk mercimeğin filizlendiği, buğdayın, mayanın ve dolayısıyla ekmeğin, hayatın keşfe edildiği; ilk ceylanın, tavşanın avlanıp yemek yapıldığı; toprağın ısıtılıp çömleğe dönüştürüldüğü; evlerin, köylerin, kentlerin inşa edildiği; ilk kanın akıtılıp mızrakların bilendiği, ilk evlilik yüzüğünün takıldığı, ilk haritanın çizildiği, takvim yapmanın akıl edildiği, yasaların yazıldığı, ilaçların yapıldığı medeniyet ovası.
Üzerinde yaşadığımız topraklara birde bu gözle bakalım. İnsanın ‘’aslında’’ kim olduğuna, hangi mirası çoğalta çoğalta bu güne ulaştırdığına dair nüfus kütüğüdür Dicle… Bereketli kıyılardan fışkıran buğday başaklarının bin yıllar boyunca paylaşılmaması boşa değildir. Kıyısında ekinler baş vermiş, değirmenler dönmüş, ocaklar tütüp aileler soylanmış, handiyse ‘’tarih sahnesi’’ kavramı tastamam onun için ortaya atılmış.
Uğruna savaşların yapıldığı, devletlerin kurulup devletlerin yıkıldığı, sonuç olarak Sultan Süleyman’a kalmayan dünyanın hiç kimseye kalmadığını söylemekten bitap düşmüş Dicle… Sümerler, Akkadlar, Babiller, Kasitler, Asurlar, Hurriler, Aramlar, Persler, Yunanlar, Partlar ve Samanilerin anılarını taşıya taşıya denize kavuşacağı yol boyunca, insana dünyada geçiciliğini anımsatan Dicle…
DANYAL PEYGAMBER MUCİZESİ
Dicle’nin akış yolu deyince, Danyal Peygamberi anımsamak gerek. Efsane bu ya, Danyal Peygambere Allah’tan vahiy gelir; ‘’Al eline asanı ve yürü. Toprağa bereket akıtacak b ir nehir halk edeceğim, bu nehrin suyu sen yürüdükçe ardından gelecek. Ama dikkat et, nehrin yatağı hiç kimseye sıkıntı olmasın. Yetimlerin, dulların, yoksulların evinden geçmesin, tarlaları ve ekini zarara sokmasın, vakıf mallarına uğramasın. Öyle bir yol yürü ki, nehrin yatağı yol boyu sadece bereket taşısın’’ Derler ki, bereketli Dicle’nin zikzaklı yatağının bunca dolambaçlı olması, işte bu yürüyüşün sonucudur.
Dicle ırmağının toplam uzunluğu 1900 kilometre. Bunun 523 kilometresi Türkiye sınırları içinde. Elazığ’ın güneydoğusundaki Hazar gölünün gölcül ayağı ile bu gölün güneybatıdaki Hazarbaba Dağından çıkan suların birleşmesiyle oluşur.
Elazığ, Diyarbakır, Batman, Mardin istikametini izleyerek Cizre ilçesi önünden Habur Suyu kavşağına kadar akar ve Türkiye-Suriye arasında kırk kilometre sınır meydana getirir.
