İç Kaleye Yazılmış Bir Tarih - (İhsan Özdemir'in Yazısı)

Diyarbakır’ın köklü tarihinin çekirdek noktasını oluşturan Amida Höyük, kent merkezinde yerleşimin başladığı ilk yer olarak biliniyor.
Bugün konum itibarıyla merkez Sur İlçesinde, Saray Kapı’dan girilen İçkale’nin kuzey batısında yer alır.
Kentin ilk sakinleri tarafından yerleşim yeri olarak bu noktanın seçilmesinin sebebi, İçkale’de bulunan su kaynağından ve yakınında ki Dicle Nehri’nin bereketli sularından istifade etme isteğidir.
Ayrıca önemli yolların kavşak noktasında ve güzergâhında bulunması da burasının yerleşim yeri olarak tercih edilmesinde önemli bir etkin olmuştur. Amida Höyük, ilk çağdan günümüze kadar yerleşimin kesintisiz olarak devam ettiği, dünyanın ender yerleşim yerlerinden biridir.
Diyarbakır Ekoloji Müzesi Müdürlüğü ve Dicle Üniversitesi işbirliğiyle yapılan İçkale Artuklu Sarayı Kazı çalışmalarında, sarayın üzerine inşa edildiği Amida Höyük’te birçok medeniyete ait izler ortaya çıkarılmıştır.
Ele geçen buluntulardan, Amida Höyük’te ilk yerleşimin günümüzden 8 bin yıl önce, MÖ 6100 (Geç Neolitik-Erken Kalkolitik Dönem) tarihinde başladığı ve günümüze kadar kesintisiz olarak devam ettiği tespit edilmiştir. Kazı buluntularına ve kaynak taramalarına dayanarak Amida’nın Huriler, Huri-Mitaniler, Bit-Zamanı Kırallığı, Asurlular, Romalılar, Bizanslılar, Nisan oğulları, Eyyubiler, Artuklular ve Akkoyunlular tarafından yönetin merkezi olarak kullanıldığını söyleyebiliriz.