Ergani’ye bağlı Çayönü ve Hilal köyü çevresindeki buluntularla, Eğil’deki kaya mezarlarıyla, tarihi 11000 yıl öncesine dayanan Diyarbakır, Mezopotamya’nın verimli bir bölgesinde kurulu olması nedeniyle çok sayıda medeniyete yurt olmuş bir kent.Yörenin ilk medeni toplumu olarak tanınan Hurriler’den sonra Akadlar, Mitanniler, Asurlular, Hititler, Kummukhlar, Bit-Zamani Urartular döneminde sürekli savaşlara sahne olan Diyarbakır’ın her yerinde bu medeniyetlerin izlerine rastlamak mümkündür.Pir Hüseyin köyünde bulunan Akad Kralı Naram-Sin’e ait stel, Eğil ve Ergani’nin Hilal köyündeki kaya mezarlar, Eğil’de Dicle kıyısındaki kayalıklarda Asur hükümdarı Tiglatninip’e ait kabartmalar, Lice’nin Bırklin mağaralarındaki Asur kralları Salmanasar ve Tiglatpleser’e ait çivi yazılı stel ve kitabeler, Mezopotamya tarihine ışık tutan eserlerden gün yüzüne çıkmış olanlar… Mezopotamya’nın verimli bölgesinde kurulu olması yanında Anadolu’ya geçiş yolu üzerinde bulunması da Diyarbakır’ı her dönemde önemli kıldı.Birçok devletin elinden geçen ve çok işgallere uğrayan bu bölge. Müslüman orduları da Anadolu’ya girmenin yolunun Diyarbakır’dan geçtiğini biliyordu. Bu yüzden İlyaz Bin Ganem komutasındaki ordular ilk hedef olarak Diyarbakır’ı seçtiler. Kent, zorlu bir kuşatmadan sonra 639 yılında Halid Bin Velid tarafından alındı.Böylece Diyarbakır günümüze dek hep Müslüman bir kent olarak kaldı.Bilimde, sanatta, ticarette büyük ve gözde olan Diyarbakır Müslümanlar döneminde de sürekli savaşlara sahne oldu ve Beylikler arasında sürekli el değiştirdi. Sırasıyla; Mervanlılar, Abbasiler, Şeyhoğulları, Hamdaniler, Buveyh Oğulları, Oğuzlar, Büyük Selçuklular, Şam Selçukluları, İnaloğulları, Nisanoğulları, Artuklular, Mısır ve Şam Eyyubileri, Anadolu Selçukluları, Moğollar, Mardin Artukluları, Akkoyunlular, Safeviler sahip olduiar yöreye. 1515 yılında da halkın daveti sonucu Yavuz Sultan Selim ordularının kente girmesiyle Diyarbakır’da Osmanlı dönemi başlamış oldu…