GAP ile Güneydoğu'ya 1,4 trilyonluk yatırım
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) aracılığıyla 35 yıldır tarımdan sanayiye, enerjiden çevreye, kültürden turizme kadar uygulanan projelerle bölge illerinin kalkınması için ayrılan 1,7 trilyon liralık kaynağın 1,4 trilyonu yatırıma dönüştü.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığının kuruluşunun 35'inci yıl dönümü dolayısıyla yapılan derlemeye göre GAP, bölgenin kalkınıp gelişmesini sağlamak için tüm kamu ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde çok sayıda projeyi eş zamanlı yürütüyor.
Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak'ın yer aldığı 9 ili kapsayan GAP Bölgesi, alan ve nüfus açısından Türkiye'nin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturuyor.
Çok sektörlü, sürdürülebilir insani gelişmeye dayalı, bölgenin rekabet gücünü artırmayı, ekonomik büyümeyi ve sosyal bütünleşmeyi artırmayı hedefleyen GAP, entegre bir bölgesel kalkınma projesi olarak uygulanıyor.
Projeyle tarım, sanayi, enerji, ulaştırma, eğitim, sağlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımlarıyla bölgenin ekonomik ve sosyal göstergelerinin ülke ortalamasına çıkarılması, bölge halkının yaşam kalitesi ve refah düzeyinin artırılması için çalışmalar yapılıyor.
Bölgede, modern sulama tekniklerinin hayata geçirilmesi, ulaşım ve konut altyapısının tamamlanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş, pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerin geliştirilmesi, doğal ve kültürel dokunun değerlendirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı yeni politikalar uygulanıyor.
Rakamlarla yatırımlar
GAP Bölge Kalkınma İdaresi (GAP BİK) verilerine göre, GAP bölgesine yapılan yatırımın oranı, Türkiye'nin toplam yatırımındaki payının yüzde 14'ünü oluşturuyor.
Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlara 1990-2023 döneminde 2023 yılı fiyatlarıyla 1 trilyon 745,1 milyar lira kaynak ayrılırken, bunun 1 trilyon 429,6 milyar lirası yatırıma dönüştü.
GAP Bölgesi'ne Kamu Yatırım Programı'ndan bu yıl tahsis edilen ödenek ise 74,1 milyar lira oldu.
GAP Bölgesi'nde sulamaya açılan alan da arttı. 1 milyon 496 bin 265 metre ana kanal inşaatının tamamlandığı bölgedeki tarım arazilerinin yüzde 63'ü sulu tarım yapılabilir hale geldi. 663 bin 919 hektarlık alanda sulu tarımın yapılabildiği bölgede sulamaya açılan alanlarda çiftçiler yılda 2-3 ürün hasadı yaparak kazanç sağlıyor.
Projeler sürüyor, yatırımlar artıyor
Yapımı süren Silvan Barajı ve HES Projesi'nin tamamlanmasıyla birlikte enerjideki gerçekleşme oranının yüzde 94'e yaklaşması hedefleniyor.
GAP'ta gerçekleştirilen hidroelektrik santrali projeleriyle bugüne kadar 530,3 milyar kilovatsaat elektrik enerjisi üretildi, bunun parasal değeri ise 31,8 milyar dolara ulaştı.
Bölgeden yapılan ihracat 2000 yılında 503,5 milyon dolarken 13,6 milyar doların üzerine çıktı.
Gelecek yıl, devam edecek projelerin yanı sıra kültürel mirasın korunması ve turizm fiziki altyapısını güçlendirmeye yönelik yeni projelerin de hayata geçirilmesi hedefleniyor.
Bütün alana dokunacak çalışmalar yapılıyor
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Hasan Maral, Türkiye'nin dünya ölçeğindeki en önemli markalarının birinin GAP olduğunu söyledi.
GAP sayesinde bölgenin gelişim ve dönüşümünün hızla devam ettiğini anlatan Maral, projenin gelecek yıllara da hizmet etmesi için çalışmalarını sürdürdüklerini dile getirdi.
GAP aracılığıyla bölgeye ciddi bir finansal destek sağlandığını belirten Maral, şöyle konuştu:
"GAP 1989 yılından bu yana bölgede tarımdan turizme, sosyal konulardan, sanayine kadar birçok alanda önemli projelere imza attı. GAP Bölge Kalkınma İdaresi, Türkiye'nin en büyük kalkınma projesi olarak kabul ediliyor. Bu çerçevede de çok büyük ölçekli yatırım konularına, model, ölçeklenebilir, tekrarlanabilen yatırım konularına kadar geniş bir yelpazede hem izleme hem uygulama rolü üstleniyor. Bu yönüyle ilk etapta toprak ve su kaynaklarının yönetimini odağına alan bir master plan proje olarak başlayan GAP, daha sonraki dönemde Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin potansiyelleri de dikkate alınarak çok sektörlü entegre bir bakış açısına bürünüyor. Master planı sonrasında da gerek sosyal alanda gerek turizmde gerek sanayide birçok alanda hem bölge kalkınma programları hem de spesifik eylem planları sahada uygulanmaya başlıyor."
Bu planların işaret ettiği stratejiler doğrultusunda bütün alanlara dokunabilecek şekilde çalışmalar yürütmeye özen gösterdiklerini dile getiren Maral, "1990 yılından günümüze kadar da bir değerlendirme yaptığımızda bugünkü rakamlarla yaklaşık 1,7 trilyon liralık kamu kaynağının yatırımlar için bölgeye aktarıldığı 1,4 trilyonluk kısmının da yatırıma dönüştüğünü görüyoruz. Sadece 2024 yılında GAP Bölgesi kamu yatırımlarına tahsis edilen yatırım tutarı 74 milyar lirayı aşıyor. Buna ilave olarak GAP BİK'in son 20 yıllık dönemde yürütmüş olduğu projelere aktardığı kaynak miktarı 12 milyar lirayı aştı. Uygulanan eylem planlarıyla birçok sektörde çok önemli mesafeler katedildi. Sadece sulama rakamlarında bile son 15 yıllık periyotta çok önemli gelişmeler olduğunu görüyoruz." diye konuştu.