Dilek AKİN/ÖZDİYARBAKIR HABER – Diyarbakır, zengin tarihi ve kültürel yapılarının içinde camiler, dışında manevi değeri olan peygamber makamları ve birçok türbe ve ziyarete de ev sahipliği yapan bir şehir.
Bu ziyaretlerden (yatır ) biri de halk arasında Bavê Kal olarak bilinen Es Seyyid Eş Seyh Hüseyin Haşimi El-Hüseyin olan ziyareti.
Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki Merkez Bankası’nın arkasında bulunan ziyarete gelen çeşitli hastalıkları olan, çocuğu olmayan, psikolojik bozuklukları olan onlarca kişi, ya kendileri ya da farklı rahatsızlığı olan yakınları için dualar ediyor.
Bavê Kal’ın torunu olduğunu söyleyen Seyit Şerafettin Altın, ziyaretin bakımını yaparken, gelen insanlarla da sohbet edip onlar için dualar ediyor.
Bavê Kal Kimdir?
Ziyaret üzerinde yer alan bilgilere Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in torunu olan Hz. Hüseyin’in oğlunun soyundan gelen Es Seyyid Eş Şeyh Hüseyin Haşimi El-Hüseyin Bave Kal Miladi 1240 yılında (637 Hicri) Irak’ın Kerbela şehrinde doğmuş. Babası Es Seyyid Abdullah El Akbardır miladi 1270 yılında (668 Hicri) Irak’ın çeşitli medreselerinde yüksek İslam tahsilini tamamladıktan sonra İran’ın Meşhed şehrine geldi. Burada İmam All El-Ridanın dergahında bulunmasının ardından Miladi 1271 yılında (569 Hicri) Amid şehrine (Diyarbekir) geldi.
Es Seyyid Eş Seyh Hüseyin Haşimi El-Hüseyin Bavê Kal, geniş ilim takva sahibi olan büyük bir alim ve büyük bir mürşid idi Bave Kal, Kadir-i ve Rıfa-i tarikatlarından halifeliği babası Es Seyyid Abdullah El Akbar’dan almıştır.
Yine türbe üzerindeki bilgilere göre, Bavê Kal zamanında yaşayan bir çok kişi kendisinin kerametlerine şahit olmuşlardır. Es Seyyid Eş Şeyh Hüseyin Haşimi El-Hüseyini Bavê Kal lakabını bu şekilde almıştır. Kendisi 35 yaşlarında iken İlim ve İrşad meclisine dinen inançları zayıf olan bir gurup gelerek kendisinden keramet göstermesini talep etmiş; bunun üzerine Es Seyyid Eş Seyh Hüseyin Haşimi El-Hüseyini mübarek elini yüzüne götürerek siyah olan sakalına elini sürmüş ve o anda sakalı bembeyaz olmuştur. Bu olay üzerine bulunduğu yerdeki yöre halkı kendisine Bavê Kal demiştir. Bav (baba) Kal (saç sakalı ağarmış beyazlaşmış) anlamındadır yani beyaz baba anlamına gelmektedir.
Diyarbakır Salnâmeleri ve çeşitli kaynaklarda ziyaretle ilgili şu bilgiler yer almaktadır:
Diyarbakır Sur İlçesinde Es Seyyid Eş Şeyh Hüseyin Haşimi Hazretleri Türbesi, 1316/1898 tarihli Salnâme-i Diyarbekir’nde, Şüheda-i Kirâmdan Bâb-ı Kal Hazretlerinin, Hindi Baba civarında medfün olduğu belirtilmektedir. Kabir taşında Bab-ı Kål Hazretlerı yazan bu türbe halk arasında Bavê Kal Türbesi olarak bilinmektedir.
Türbe, Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından Seyyid Hasan (Babikal-Büyükbaba) Türbesi adı ile tarih ve 6312 sayılı kurul kararı ile tescillenmiş ve korumaya alınmıştır. Şehitlerden olduğu söylenen Bâb-ı Kål Hazretlerinin mezarı, Merkez Bankası’nın arkasındaki sokağın başında bulunmaktadır
Kabir onarılmış ve etrafına duvar örülmüştür. Bab-i Kål Hazretlerinin kimliği hakkında bilgi edinilememiştir. Baba kelimesi tasavvuf terimi olarak şeyh, mürşit manasına gelmektedir. Buna göre Bâb-ı Kal, Pir manasındadır. Kürtçe bir kelime olup yaşlı kişi, ihtiyar anlamına gelir. Pir kelimesi tasavvufta şeyh, mürşit manasında kullanılır. Turbe, Vakıflar Genel Müdürlüğü veri tabanında /066 envanter numarası ile Seyyid Hasan (Babu Kal) Türbesi adıyla Turkiye Kültür Mirasları arasında kayıtlıdır.