Diyarbakır ciğerinin sağlıktaki yeri
Diyarbakır'da günün her vakti tüketilen ciğer ilgili konuşan Uzman Diyetisyen Heja Kepolu, Normal hastalığı bulunmayan insanların ciğer tüketimi kontrollü olduğu sürece sıkıntı oluşturmayacağını belirterek, 'Ancak kolesterol içeriği yüksek olduğundan kan yağları yüksek olan hastaların karaciğer tüketimleri sınırlı ve kontrollü olmalıdır.' dedi.
Röportaj - Safa Nur ORHAN / ÖZ DİYARBAKIR ÖZEL - Uzman Diyetisyen Heja Kepolu ile yapılan Röportaj’da Bölge de ve Diyarbakır’da oldukça sık tüketilen ciğerin yararlarını zararlarını ve tüketim miktarını konuştuk.
Kırmızı Et tüketimi sindirimi zor olduğundan sınırlandırılmalı!
Yaz aylarında beslenme nasıl olmalı?
Yaz aylarında beslenmede ilk kural bol sıvı tüketilmelidir. Yazın özellikle bizim bu bölgenin sıcağında vücudun susuz kalma ihtimali yüksektir. Ayrıca sindirimi kolay besinlerin tüketilmesi mevsim meyve ve sebzelerden zengin bir tüketim olması gerekmektedir. Özellikle sindirimi zor kızartılmış ürünler işlenmiş et sucuk sos salam gibi ürünler tüketilmemesi gerekmektedir. Kırmızı Et tüketimi sindirimi zor olduğundan sınırlandırılmalı, tavuk tüketimi haşlama olacak şekilde tercih edilmelidir. Ayrıca nişasta oranı yüksek patates kızartması et kızartmaları gibi besinlerin sindirimi de zor olduğundan tercih edilmemelidir. Sebze meyveden zengin salata yoğurt vb sindirimi daha kolay besinlerin tüketimi artırılmalıdır.
Yoğun çalışanlar için kahvaltı çok önemli !
Yaz aylarında yoğun çalışan ve beslenme için zamanı olmayan hastalar için beslenme önerileri nelerdir?
Yaz aylarında beslenme ile ilgili konuştuk ilk soruda aslında, aynı şekilde beslenmelerine dikkat etmeler gerekmektedir. Ancak yoğun çalışan kişilerin günlük enerji gereksinimlerini karşılamaları elzemdir. İlk kural burada da muhakkak protein açısından zengin güzel bir kahvaltı tercih edilmelidir. Protein açısından zengin bir kahvaltı uzun süre tokluk sağlayacaktır. Yine sıvı tüketimine dikkat edilmelidir. Eğer ki çok yoğun bir işte çalışıyor ve yemek yemeye vakit bulamıyorsa o zaman yanında sağlıklı ara öğün alternatifleri bulundurmalıdır. Enerjisini arttırmak adına ara öğününü yağlı tohumlardan tercih etmelidir. Örneğin bir kefir yanına ceviz eklenebilir ya da çiğ fındık tercih edilebilir. Hem sindirim sistemini düzenlemiş olur hem de gerekli enerji ihtiyacını karşılamış olur. Gün içerisinde yemeye fırsat bulamadığından uzun süre açlık durumunu da önlemiş olacaktır akşam ki öğününe daha fazla yüklenmeyecektir. Akşamda yine sindirimi kolay sebze ve haşlanmış tavuk ya da balık salata gibi daha hafif yemekler tercih edilebilir.
Su kaybının fazla olması sağlık sorunlarına yol açar
Yaz aylarında su tüketimi nasıl olmalıdır?
İnsan vücudunun yaklaşık %70’ i sudur. Bu kadar büyük bir oran vücudumuz için aslında suyun ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Bütün işleyişin aslında su ile gerçekleştiğini bize anlatıyor. Yaz aylarında özellikle dehidrasyon yani vücutta belli bir miktarda su kayıplarının olma durumu sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durumla birlikte vücudun elektrolit dengesini düzenleyen sodyum, kalsiyum, potasyum gibi mineraller de dışarı atılır. Bu gibi durumların olmaması için günlük sıvı alım miktarı en az yazın 3 Lt altına düşmemelidir. Kabul görmüş miktarda bulunmaktadır. Örneğin su tüketimi kg başına 30-40 ml gibi. Kişilerin %10’ luk su kayıpları durumlarında dehidrasyon gerçekleşmektedir. Dehidrasyon ile baş dönmesi kusma ishal ateş gibi semptomlar ile kendini göstermektedir. %20 ve daha fazla kayıplarda ise yaşam son bulmakta. Bu sebeple oldukça dikkat etmemiz gerekmektedir. Az az sık sık sıvı alımı gerçekleşmelidir. Çay kahve gibi içecekler sıvı yerine geçmemekle birlikte vücuttan idrarla sıvı atılımına sebep olmaktadır.
Asitli ve gazlı içecekleri sadece yazın değil hiçbir zaman önermiyoruz.
4. Asitli ve gazlı içecek tüketimi nasıl olmalıdır ?
Asitli ve gazlı içecekleri sadece yazın değil hiçbir zaman önermiyoruz. Sağlığa hiçbir yararı olmadığı gibi oldukça zararları bulunmaktadır. Özellikle mide problemlerine sebep olmaktadır. kişilerde reflü ülser gastrit gibi hastalıkların belirtilerinin artmasına neden olurken mide ve bağırsaklarda şişkinliğe gaza neden olmaktadır. Asitli içecekler aynı zamanda kalorisi yüksek şeker içeren içecekler olduğundan kilo artışı ile beraber Obezite’nin oluşmasında etkili olmakta, insülin direncine karaciğer’e yağlanması gibi birçok hastalığa da sebep olmaktadır. Asitli ve gazlı içecekler yerine meyve tüketimi artırılmalı. Nar dışında normalde meyvelerin sularının çıkarılmasını önermeyiz ancak asitli içecek yerine doğal meyve suları tercih edilebilir.
Tuz tüketimine ise ayrı parantez açmak gerekir Sodyum organizmada sıvı ve asit-baz dengesinin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Sodyum yetersizliğinde kusma, zihin bulanıklığı, kas yorgunluğu, ağrılar ve solunum yetersizliği gibi belirtiler görülür. Aşırı tuz tüketimi de de sağlık problemlerini beraberinde getirir. Bilindiği gibi kemiklerden kalsiyum kaybının artışı, osteoporoz ve kemiklerinin kırılma riskini arttırır. Bu nedenle lezzetine bakmadan yiyeceklerimize tuz eklenmemeli ve fazla tuzlu besinleri tüketilmemelidir . Sodyuma duyarlı bireylerde, fazla sodyum alımına bağlı olarak kan basıncı yükselir. Yüksek kan basıncı veya hiper tansiyon, kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları ve felç için temel risk faktörü oluşturmaktadır. Aynı zamana da vücudun daha fazla su ihtiyacı hissetmemesine sebep olur. Fazla sodyum alımı yapan karaciğer böbrek fonksiyonları doğru çalışmayan bireylerin vücutlarından sodyum atılımı gerçekleşmez buda kanda birikmelerine ve vücutta ödemin oluşmasına el ayak yüzde şişkinliklere sebep olur
Aşırı sıcak havalarda ya da fazla egzersiz yapıldığında terleme ile sodyum kaybını önlemek için su ile birlikte günlük sıvı tüketimine yavaş yavaş arttırılmalıdır. Max 5-6 g tuz alımı günlük önerilmektedir O da ortalama 2.4 g gibi bir sodyum alımı demektir. Tuz yerine göre zehir yerine göre panzehirdir. Kullanımına dikkat edilmelidir.
Ciğerin Başkenti Diyarbakır’dayız ve bölgemiz ciğer yemeği seviyor bu konuda neler söylersiniz ciğer tüketimi nasıl olmalı ?
Karaciğer güçlü demir ve b12 ve A vitamini kaynağı olması yönünden oldukça sağlıklı bir protein kaynağıdır. A vitamini özelliği ile doku onarımı hücre büyümesi bağışıklık güçlendirmesi yönünde oldukça kıymetli besin kaynağıdır. Ayrıca folat ve magnezyum yönünden de iyi bir seçenek olarak görülmektedir. Ancak kolesterol içeriği yüksek olduğundan kan yağları yüksek olan hastaların karaciğer tüketimleri sınırlı ve kontrollü olmalıdır. Günlük kolesterol miktarı kan yağları yüksek bireylerde 200 mg üzerine çıkmamalıdır. 100 Kuzu ciğeri içerisinde 300-400 mg kolesterol bulunmaktadır. Tüm bunların yanında demir kaynağı olması sebebi ile karaciğer anemi problemlerine de iyi gelmektedir. Normal hastalığı bulunmayan insanların ciğer tüketimi kontrollü olduğu sürece sıkıntı oluşturmamaktadır.
6. Bölgemizde ve Diyarbakır’da oldukça fazla olan acı tüketimi nasıl olmalıdır ?
Faydaları kapsasın kırmızı acı biberde bulunan bir bileşendir. Acı biber kas gevşetici sinirleri yumuşatıcı etkisi bulunmaktadır. Özellikle biber c vitamini yönünden oldukça zengin ve güçlü antioksidan özelliğe sahiptir. Bağışıklık güçlendir metabolizma hızlandırıcı dolayısı yağ yakımı sağlayıcı özelliği ile kilo vermeye yardımcı bir besin kaynağıdır. Kabızlık durumlarına özellikle acı biber oldukça etkili olmaktadır. Aynı zamanda acının baskılayıcı özelliği de bulunmaktadır. Acı yerken beyin fiziksel ağrıyı baskılayabilmektedir. Ayrıca Aşırı acı tüketimi alerjik reaksiyonlara, mide problemlerine de neden olur. Bu konuda da dikkatli olmak gerekir tüketirken. Ayrıca aşırıcı acı ve sıcak tüketimi dil ve ağız kanserine sebep olabileceği yapılan araştırmalar yayınlanan makalelerde belirtilmiştir. Son olarak toplum sağlığı açısından beslenme önerilerinde bulunacak olursam içeriği temiz besinler tercih edilmeli. Mevsim meyve sebzelerini bolca tüketmeleri bu sıcak yaz aylarında bol sıvı alımına dikkat etmeleri gerekmektedir. Tek çeşit beslenme yerine tüm besin öğelerinden faydalanmaları, tabaklarında çeşitlilik bulundurmaları gerekmektedir. Ayrıca çok düşük kalorili diyetler uygulamamalı günlük enerji gereksinimlerinin protein /kompleks karbonhidratlar ve sağlıklı yağ/yağlı tohumlardan karşılamalıdırlar. Fastfood vb hazır yiyeceklerin paketli gıdaları tüketmemeleri, haftanın 1 günü muhakkak balık tüketmeleri ve zeytinyağını beslenmelerine eklemeleri gerekmektedir. Herkesin Akdeniz tipi beslenme ile tüm hastalıkların önüne geçebileceği kanaatindeyim.
Heja kepolu Hakkında;
Uzman diyetisyen Heja kepolu Kıbrıs sağlık ve toplum bilimleri üniversitesi beslenme ve diyetetik bölümünü her bir dönemi yüksek onur ile tamamlayarak dereceyle mezun olmuştur. Üsküdar üniversitesinde uzmanlığını almaktadır.