Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesindeki Kocaköy Ulu Cami, yaklaşık 1375 yıldır ayakta kalarak varlığı devam ediyor. Mahalledeki çocuklar, asırlık camiye gelerek Kur'an-ı Kerim öğreniyor.
62 yaşındaki Kocaköylü antropolog Naci Akdemir, Kocaköy Ulu Cami'nin en kötümser hesap ile 1375 yaşındaki bir mabet olduğunu söyledi. Akdemir, Hicri ikinci asır tarihçilerinden Muhammed El-Vakidi'nin Fütuhu'ş-Şâm isimli eserini referans alarak bölgenin fetih tarihinin 639 yılının haziran ayı başları olduğunu ifade etti.
“Aşağı yukarı Efendimiz (Sallallahü teala aleyhi ve sellem) hazretlerinin vefatının tam yedinci yıldönümüne rastlayan bir tarih. O günden beri buralar İslam coğrafyası içerisindedir” diyen Akdemir, şöyle konuştu:
“Bir yer fethedildiğinde önce cami inşa edilirdi. 639 yılında fethedilen bu beldeye cami hemen yapılmış olmalı ki ben bunu en kötümser hesapla 650 yılında inşa edilmiş diye düşünüyorum. Çünkü bu cami, sonradan ortadan kaldırılan bir kitabeye göre ki bu kitabenin resimleri bizde var. Bu kitabeye göre 1355 yılında tamir edilmeye muhtaç olacak kadar eski bir yapıydı. Caminin esas kısmı ön taraftaki beşik tonozlu bölme ile onun arkasındaki yine beşik tonozlu son cemaat yeridir. Cami bilahare, gerek depremlerde, gerekse artan nüfusun ihtiyacına göre herhangi bir sanat endişesi olmaksızın günün şartlarına göre ilaveler yapılmıştır.”
1975 depreminde şu anda bulunan bölümde mühim değişiklikler yapıldığını belirten Akdemir, “Son 10 yıl içinde daha büyük bir onarım yapılmıştır, fakat bu onarım esnasında maalesef bazı bölümler ortadan kaldırılmıştır. Bu ortadan kaldırılan bölümler arasında gasilhane vardı, az önce sözünü ettiğim kitabenin bulunduğu yer vardı. İnşası Hz. Ömer devrinde başlamıştır.1355 yılında bu caminin bir restorasyon geçirdiğini biliyoruz, o restorasyondan sonra buna birde ‘Kur'an İlimleri Hücresi' veya ‘Kur'an İlimleri Medresesi' ilave edilmiştir. Bu medrese maalesef şu an mevcut değildir. Fakat bunlardan bir tanesi bulunduğumuz yere nazaran sağ tarafta halen mevcuttur” dedi.
Elazığ'dan ilçeye gelen ve camide namaz kılan Musa Aydın, “İlk kez geldim, çok hoşuma gitti. Bayağı beğendim, tarihî ve burada namaz kılmak nasip oldu” ifadelerini kullandı.