Çocukların ruhsal dünyalarını keşfetmek için oyun oynamak ve resim çizmek temel birer araçtır. Resim, insanlık tarihinin ilk zamanlarından beri önemli bir iletişim aracı olmuştur. Peki, hayvanlarda bu ihtiyaç yokken insan neden bir insan çizme ihtiyacı duyar? Bunun nedeni, insanın düşünme ve ifade etme yeteneğine sahip olmasıdır. Tıpkı dil gibi, resim de bir sembolizasyon ve ifade aracıdır. Resim çizmek, ruhsal olarak bir "boşalım" (katarsis) sağlarken, aynı zamanda anılık ruhsal ve zihinsel deneyimleri ifade etmemize olanak tanır.
Uzman Klinik Psikolog Merve Kırna konu hakkında bilgiler verdi.
Çocuklarda Resim Çiziminin Önemi
Kalem tutmaya yeni başlayan küçük bir çocuğu düşünün. İlk olarak gelişi güzel karalamalar yapar, ardından noktalamalar gelir ve bu süreç zamanla çizgiler, kesişen çizgiler ve figürlerle devam eder. Kendini daha sözel olarak ifade edemeyen çocuk için resim çizmek; kendini nasıl algıladığı, içsel dünyasını tasarımlandırırken kullandığı ruhsal nesnelerin fonksiyonları, zihinsel gelişimi hakkında da bilgi vermektedir.
Bir çocuğun neyi çizdiği, ruhsal dünyası ve zihinsel gelişimi hakkında bize önemli bilgiler verir. Yaşına uygun çizimler yapamaması, sembolizasyon eksikliği, yokluk deneyimi ya da hiç yokluk yaşamamış olabileceğini gösterebilir. Resim çizmek çocukların hem eğlenip güzel vakit geçirdiği bir etkinlik olmak ile birlikte genellikle çocuğun ruhsal dünyasından bağımsız değildir. Resim çocuğun ruhsal dünyasının kağıtlara dökülmüş bir ifade biçimidir de aynı zamanda. Ruhsal dünyası tutarlı olan, çizimde de tutarlılık gösterir. Ruhsal dünyada tutarsızlık söz konusu ise, resimde de düzensizlik, tutarsızlıklar görülebilmektedir. Yapılan resimler sadece resim olarak değil, çocuğun gözünde hikayeleştiğinde anlam kazanacaktır.
Uzman Klinik Psikolog Merve Kırna,'' Çizilen resim gerçeği yansıtacağı gibi tam tersi arzulanan bir duyguyu da temsil ediyor olabilir. Örneğin; çok mutlu bir aile tablosu çizen çocuk; “çok mutlu bir aileye sahip” olabileceği gibi, “mutlu bir aile” arzusunda da olabilir. Bu yüzden tek başına çizim yeterli olmamak ile birlikte bütün bir değerlendirme ile resmi yorumlamak önemlidir. Sadece yapılan resim değil; çizilen resimdeki sıralama, insan organların yerleşimi ve boyutları, kişilerin konumu, kullanılan renkler, resmi çizerken kullandığı alan, nesnelerin çizimi, kalemin kullanım yoğunluğu, basıncı, resim hakkında çocuğun hikayesi, yorumu da çocuğun dünyasını anlamak için oldukça önemlidir.''dedi.
Yaşa göre çizimler
14-18 ay
Bu dönemde anlamlı olmayan dalga şeklinde karalamalar başlar.
El kol koordinasyonunun artmasıyla birlikte yatay çizgiler ve yuvarlak şekiller oluşturmaya başlarlar.
Karalama dönemi (2-4 yaş)
Bu dönemde çocuk kağıt üzerine gelişi güzel yuvarlak ve çizgi şeklinde doğaçlama karalamalar yapar.
İlk başta anlamsız karalamalar şeklinde başlayan çizimler zaman içinde anlamlı şekillere dönüşür ve çocuk yaptığı şekiller hakkında bilgi verir.
Çocuk için farklı anlamlar içeren şekiller gözlenmektedir.
Şema Öncesi Dönem 4-7 yaş
Bu dönemde çizgiler artık daha fazla anlam kazanmaya başlamıştır.
Güneş, bulut, çiçek, ağaç, ev detayları eklenmeye başlar
Resimlerde İnsan çizimleri göze çarpmaktadır. Kafa çizimlerinde uzuv detayları yerini almaktadır. Başlarda “çöp adam” şeklinde başlayan insan figürleri ileri yaşlarda boyun, gövde, bacak gibi uzuvlar eklenmektedir.
4-5 yaş civarında kadın ve erkek figürünü birbirine yakın çizerler. İlerleyen süreçte, Cinsiyet ayrımı ile kadın erkek detayları resimde yer almaktadır.
Şematik dönem 7-9
Bu dönemde çizilen resimler daha anlamlı ve gerçekçi bir yapı kazanır. Kendini ifade etme yeteneği arttıkça resim çizerek kendini anlatma azalır.
İnsan figürlerinde detaylar artar ve resme kıyafet gibi detaylar eklenebilir.
Profil çizimleri yapılabilir.
Çizilen figürler birbiri ile ilişki içindedir.
Güneş, bulutlar sayfanın üst kısmına; insan figürü, ev gibi detaylar sayfanın altında yer alır. Bu yer-gök ayrımın oluştuğunu gösterir.
Gerçeklik dönemi 9-12
Bu dönemde çizilen resimler orantılı ve detaylı hale gelir.
Resimler daha gerçekçi ve ayrıntılıdır
Resimlerde cinsiyet farklılıkları göze çarpar
Görünürde doğalcılık dönemi 12-14
Ergenlik dönemine de denk gelen bu dönemde;
Resim figürleri hareket kazanmıştır.
Nesneler arasındaki orantı ve perspektif doğru bir şekilde yansıtılır.
Resim figürleri derinlik kazanmıştır